Punca-Punca Kepupusan Spesies Dalam Biodiversiti

Menurut laporan yang terkandung didalam Rancangan Fizikal Negara ke-2 (2010), Malaysia merupakan salah satu daripada 12 negara mega-diverse di dunia dengan kekayaan biodiversiti yang meliputi pelbagai jenis habitat hutan, habitat air tawar dan marin. Di Semenanjung Malaysia sahaja, terdapat sekitar 8,300 spesies tumbuhan vaskular, 229 spesies mamalia, 742 spesies burung, 1,031 spesies serangga dan 290 spesies ikan air tawar. Perairan tropika di Semenanjung Malaysia juga mempunyai rangkaian terumbu karang, tanah lumpur, paya bakau dan kawasan rumput laut yang luas, yang mengandungi spesies marin yang signifikan di peringkat global. Antara spesies terancam yang didapati adalah penyu hijau dengan populasi terbesar di dunia, penyu hawksbill, dugong dan ikan yu paus.

Banyak kajian yang telah dibuat mengenai punca-punca kemusnahan biodiversiti yang menyebakan kepupusan atau pengurangan jumlah spesis sesetengah jenis haiwan mahupun tumbuhan. Terdapat dua punca utama iaitu perbuatan manusia itu sendiri dan peningkatan suhu global. Perbuatan atau aktiviti manusia itu sendiri merangkumi tiga aktiviti utama iaitu Penebangan Hutan, Pertanian dan Pembangunan.

Menceritakan bagaimana pembalakan telah menyebabkan kemusnahan biodiversiti adalah seperti yang terkandung dalam buku Surtahman kastin hasan dan Abd Ghafar Ismail (1997) yang bertajuk, Alam Sekitar : Permasalahan dan Pengawalan, mengulas tahun 1980, Semenanjung Malaysia mempunyai kawasan hutan seluas 16.9 juta ekar dan boleh dikatakan pada awal dekad ini sahaja separuh daripadanya telah pun ditebang. Pada tahun 1980 sahaja seluas 242 900 hektar hutan telah ditebang, walaupun pada tahun 1985, jumlah mi menunun kepada 176 000 hektar (Malaysia, 1986:348). Namun jumlah tersebut masih dianggap tinggi kerana ini bermakna kita telah kehilangan hutan rimba pada kadar 0.33 hektar per minit.

Menurut Surtahman kastin dan Abd Ghafar (1997), kegiatan pembalakan yang dijalankan dengan sewenang-wenangnya juga boleh menyebabkan bertambahnya tanah-tanah yang terdedah kepada hakisan. Kehilangan permukaan tanah boleh berlaku pada kadar setinggi 450 tan per hektar setiap tahun (SAM, 1983). Kehilangan pokok penutup bumi ini bukan sahaja mengurangkan kesuburan tanah untuk pertanian, bahkan juga boleh melemahkan keupayaan tanah tersebut untuk menakung air hujan dan akhirnya menyebabkan air sungai berlumpur, berkeladak dan berlakunya mendapan. Kurangnya keupayaan tanah untuk menadah air hujan akan mempercepatkan lebihan aliran air ke sungai yang boleh mengakibatkan banjir. Apabila banjir berlaku, makanan dan habitat haiwan musnah menyebabkan ada sesetengah haiwan mahupun tumbuhan gagal untuk bertahan dalam keadaan yang begitu. Kawasan bukit yang gondol juga akan menyebabkan pemanasan dunia seterusnya haiwan-haiwan yang terbiasa hidup dalam hutan akan lari dari hutan dan gagal menyesuaikan diri.

Aktiviti pertanian yang pesat secara tidak teratur dan terkawal pada hari ini seperti penanaman kelapa sawit dan pokok getah juga menjadi penyumbang kepada kemusnahan biodiversiti. Ini kerana pertanian yang hanya mengejar keuntungan menyebabkan hutan dan bukit di teres. Penerokaan kawasan-kawasan hutan seperti gambar 3, boleh memusnahkan atau mengecilkan habitat haiwan tertentu seperti harimau dan gajah yang memerlukan kawan yang luas untuk melakukan akitiviti-aktiviti hidup (Utusan Malaysia, 2003). Pembakaran hutan secara terbuka seperti yang berlaku di Kalimantan dan Sumatera untuk tujuan pertaian menyebabkan spesies-spesies yang terancam yang ada dikawasan tersebut akan musnah. Bahan-bahan buangan dan baja kimia yang digunakan oleh pertanian telah menyebabkan air sungai dan laut tercemar menyebabkan ekosistem air terancam.

Kerakusan dan ketamakkan sesetengah orang yang berburu binatang terancam secara haram juga penyumbang kepada kepupusan sesetegah spesies haiwan. Pemburuan haram berlaku akibat prmintaan tinggi daripada negara-negara luar seperti Amerika Syarikat, Britian, dan Eropah terhadap haiwan-haiwan eksotik yang terdapat di negara ini. Hidupan seperti ikan lumba-lumba dan paus pembunuh (killer wale) semakin pupus di sebabkan oleh pencemaran air seperti tumpahan minyak di laut dan kegiatan manusia yang suka mengotorkan laut (Utusan Malaysia, 2003).

Namun biodiversiti juga boleh terancam akibat kenaikan suhu dunia secara semulajadi. Pada Jun 2007, Bank Dunia dalam laporan perubahan cuaca yang dikeluarkan sebelum Sidang Kemuncak Kumpulan Lapan Negara (G8) menyatakan peningkatan suhu global menyebabkan kemarau berpanjangan, hujan lebat luar biasa diikuti banjir dan ombak besar di kebanyakan negara. Walaupun tidak seteruk negara lain, Malaysia turut merasai kesan peningkatan suhu global seperti pada Mac 2007, kerajaan Selangor mengadakan catuan air di seluruh negeri berikutan (metro, 2009). Pembinaan empangan mempunyai pelbagai konflik dengan alam sekitar seperti ancaman kepupusan flora fauna dan persekitaran semulajadi walaupun pada masa yang sama mempunyai kesan positif seperti peningkatan taraf ekonomi penduduk dari tenaga yang dihasilkan atau perkembangan industri pelancongan (Maharam, 2009).